Konferencija „Kraj Velikog rata: vojne operacije i mirovni ugovori“

 

U godinama kada Srbija i svet obeležavaju jubileje balkanskih i Prvog svetskog rata, konferencija „Kraj Velikog rata: vojne operacije i mirovni ugovori“četvrta je u nizu koju od 2012. godine zajedno organizuju Institut za strategijska istraživanja Ministarstva odbrane i Istorijski institut iz Beograda. Posvećena obeležavanju stogodišnjice od završetka Prvog svetskog rata, s ciljem rasvetljavanja značajnih istorijskih činjenica, konferencija je okupila 26 univerzitetskih profesora i istraživača iz vojnih i civilnih instituta iz Srbije, Nemačke, Rumunije, Grčke, Rusije, Slovenije, Austrije, Portugalije i Mađarske koji će danas i sutra u Domu Vojske Srbije izložiti svoje poglede na događaje iz ovog perioda.           

Obraćajući se prisutnima u uvodnom izlaganju direktorka Instituta za strategijska istraživanja profesorka dr Jovanka Šaranović ukazala je na posvećenost Instituta u obeležavanju velikih jubileja iz ratne prošlosti Srbije kao i na dugogodišnje strateško partnerstvo u ovoj oblasti sa Istorijskim institutom iz Beograda.

 - Ove dve ustanove zajednički su 2012. organizovale međunarodnu naučnu konferenciju „Balkanski ratovi 1912/1913: Nova viđenja i tumačenja“. Dobra tradicija nastavljena je i 2014. godine naučnim skupom „Prvi svetski rat. Srbija Balkan i velike sile“, kao i 2016. godine kada je tema našeg zajedničkog naučnog skupa bila „Dobrovoljci u Velikom ratu 1914 – 1918. godine“.

Pored Istorijskog instituta, kako je iznela direktorka Šaranović, Institut za strategijska istraživanja, u ovoj oblasti, ostvaruje uspešnu saradnju i sa Maticom srpskom iz Novog Sada kao i Vojnoistorijskim institutom MO Austrije iz Beča. Naglašavajući značaj današnje konferenicije direktorka Šaranović je iznela da nas dosadašnje iskustvo uči da ovakvi skupovi međunarodnog karaktera predstavljaju izvanrednu priliku da se na racionalnoj osnovi, uz uvažavanje istorijskih činjenica, prezentuju i razmene rezultati istraživanja, pogledi i stavovi istoričara iz različitih zemalja kako bi se doprinelo boljem razumevanju složene ratne tematike, ali i relaksaciji najčešće opterećujućeg istorijskog nasleđa i boljem međusobnom razumevanju.

Nakon gospođe Šaranović učesnicima konferencije obratio se Srđan Rudić, direktor Istorijskog instituta iz Beograda koji je takođe ukazao na dobru praksu strateškog partnerstva dva instituta čiji se rezultati mogu sagledati u realizaciji više naučnih skupova i izdanju naučnih publikacija.   

Pozdravaljajuću prisutne, konferenciju je zvanično otvorio državni sekretar u Ministarstvu odbrane Aleksandar Živković. U svom obrađanju on je ukazao na razmere Velikog rata, razaranja, brojne civilne i vojne žrtve kao i njegove posledice iskazane kroz kreiranje novog svetskog poretka u kome se centar globalni moći izmestio sa evropskog na američki kontinent. U ratu su nestala tri moćna carstva: Austro-Ugarska, Osmansko carstvo i carska Rusija a Nemačka je bila poražena. S druge strane, kao velike sile pobednice iz rata su izašle Francuska, Velika Britanija kao i SAD koje su ušle u rat 1917. godine. Državni sekretar se posebno osvrnuo na ulogu Srbije u ratu koja je dala značajan doprinos savezničkim ratnim naporima boreći se za napredne ideje toga vremena koje su poslužile Društvu naroda kao prva stepenica ka izgradnji pravednijih odnosa među narodima i državama sveta. Cena koju je Srbija platila za to bila je izuzetno visoka. Izgubila je oko 371.000 oficira, podoficira i vojnika uključujući tu i oko 114.000 teških ranjenika i trajno onesposobljenih lica. Zemlja je u toku 1915. godine bila izložena i epidemiji tifusa koja je odnela oko 135.000 žrtava. Deo civilnog stanovništva postradao je od represalija okupatora, tako da je u Srbiji do kraja rata 58.000 dece ostalo bez oba roditelja. U odnosu na brojnost populacije Srbija je u Prvom svetskom ratu imala najveći procenat stradalih, kako među vojnicima, tako i među civilnim stanovništvom.

Na kraju izlaganja, govoreći o značajnim političkim, vojnim i ekonomskim promenama koje su usledile nakon rata, Živković je učesnicima konferencije poželeo uspešan rad.