Vojnoistorijski glasnik :: Etički principi
OBAVEZE GLAVNOG I ODGOVORNOG UREDNIKA I REDAKCIJE
Glavni i odgovorni urednik u saradnji sa Redakcijom časopisa Vojnoistorijski glasnik donosi konačnu odluku o tome koji će se rukopisi objaviti. Prilikom donošenja odluke glavni i odgovorni urednik rukovodi se uređivačkom politikom vodeći računa o relevantnim zakonskim propisima, naročito onima koji se odnose na kršenja autorskih prava i plagiranje.
Glavni i odgovorni urednik zadržava diskreciono pravo da primljene rukopise proceni i ne objavi, ukoliko utvrdi da ne odgovaraju propisanim sadržinskim i formalnim kriterijumima. Redakcija obaveštava autora o tome da li je tekst prihvaćen za objavljivanje u što kraćem roku od datuma prijema rukopisa.
Glavni i odgovorni urednik ne sme imati bilo kakav sukob interesa u vezi sa rukopisima koje redakcija razmatra. Ako takav sukob interesa postoji, o izboru recenzenata i sudbini rukopisa odlučuje redakcija. Ako sukob interesa postoji kod jednog ili više članova redakcije, ti članovi se isključuju iz postupka izbora recenzenata i odlučivanja o sudbini rukopisa. Urednik i članovi redakcije su dužni da blagovremeno prijave postojanje sukoba interesa.
Glavni i odgovorni urednik je dužan da sud o rukopisu donosi na osnovu njegovog sadržaja, bez rasnih, polnih/rodnih, verskih, etničkih ili političkih predrasuda.
Urednik i članovi redakcije ne smeju da koriste neobjavljen materijal iz predatih rukopisa za svoja istraživanja bez izričite pisane dozvole autora, a informacije i ideje iznesene u predatim rukopisima moraju se čuvati kao poverljive i ne smeju se koristiti za sticanje lične koristi.
Urednik i članovi redakcije dužni su da preduzmu sve razumne mere kako bi identitet recenzenata ostao nepoznat autorima pre, tokom i nakon postupka recenzije i kako bi identitet autora ostao nepoznat recenzentima do okončanja postupka recenzije.
OBAVEZE AUTORA
Autori garantuju da rukopis predstavlja njihov originalan doprinos, da nije objavljen ranije i da se ne razmatra za objavljivanje na drugom mestu. Istovremeno predavanje istog rukopisa u više časopisa predstavlja kršenje etičkih standarda. Takav rukopis se izuzima iz daljeg razmatranja.
U slučaju da je poslati rukopis rezultat naučnoistraživačkog projekta ili da je, u prethodnoj verziji, bio izložen na skupu u vidu usmenog saopštenja (pod istim ili sličnim naslovom), detaljniji podaci o projektu, konferenciji i slično, navode se u fusnoti na početku teksta. Rad koji je već objavljen u nekom časopisu ne može biti preštampan u Vojnoistorijski glasnik, ukoliko nije reč o prevodu, adaptaciji i izmeni na osnovu dodatnih istraživanja i slićno, što mora biti jasno naznačeno.
Autori su dužni da se pridržavaju etičkih standarda koji se odnose na naučnoistraživački rad. Autori garantiju i da rukopis ne sadrži neosnovane ili nezakonite tvrdnje i ne krši prava drugih. Izdavač neće snositi nikakvu odgovornost u slučaju ispostavljanja bilo kakvih zahteva za naknadu štete.
Sadržaj rada
Rad treba da sadrži dovoljno detalja i referenci kako bi se recenzentima i čitaocima omogućilo da provere tvrdnje koje su u njemu iznesene. Namerno iznošenje netačnih tvrdnji predstavlja kršenje etičkih standarda.
Autori snose svu odgovornost za sadržaj predatih rukopisa i dužni su da, ako je to potrebno, pre njihovog objavljivanja pribave saglasnost svih lica ili institucija koje su neposredno učestvovale u istraživanju koje je u rukopisu predstavljeno.
Autori koji žele da u rad uključe ilustracije, tabele ili druge materijale koji su već negde objavljeni dužni su da za to pribave saglasnost nosilaca autorskih prava. Materijal za koji takvi dokazi nisu dostavljeni smatraće se originalnim delom autora. Ako posle objavljivanja rada dođe do bilo kakvog prigovora nosilaca autorskih prava da je neki materijal objavljen bez njihove saglasnosti, časopis Vojnoistorijski glasnik će objaviti ispravku ili povlačenje rada i jasno navesti da je do greške došlo krivicom autora.
Autorstvo
Autori su dužni da kao autore navedu samo ona i sva lica koja su značajno doprinela sadržaju rukopisa. Ako su u bitnim aspektima istraživačkog projekta i pripreme rukopisa učestvovala i druga lica koja nisu autori, njihov doprinos treba pomenuti u napomeni ili zahvalnici.
Navođenje izvora
Autori su dužni da ispravno citiraju izvore istraživanja i rukopisa. Informacije koje su dobili u privatnom razgovoru ili korespondenciji sa trećim licima, prilikom recenziranja prijava projekata ili rukopisa i slično, ne smeju se koristiti bez izričite dozvole izvora.
Plagijarizam
Plagiranje, odnosno preuzimanje tuđih ideja, reči ili drugih oblika kreativnog izraza i njihovo predstavljanje kao svojih, predstavlja grubo kršenje naučne i izdavačke etike. Plagiranje može da uključuje i kršenje autorskih prava, što je zakonom kažnjivo.
Plagijat obuhvata sledeće:
● doslovno ili gotovo doslovno preuzimanje ili smišljeno parafraziranje (u cilju prikrivanja plagijata) delova tekstova drugih autora bez jasnog ukazivanja na izvor ili obeležavanja kopiranih fragmenata (na primer, korišćenjem navodnika) sa pozivanjem na izvor.
● kopiranje slika ili tabela iz tuđih radova bez pravilnog navođenja izvora i bez dozvole autora ili nosilaca autorskih prava.
Rukopisi kod kojih postoje jasne indicije da se radi o plagijatu biće odbijeni i uzeće se u obzir ako isti autor podnese novi rad.
Ako se ustanovi da je rad koji je objavljen u časopisu plagijat, takav rad će biti povučen u skladu sa procedurom opisanom u odeljku Povlačenje već objavljenih radova.
Sukob interesa
Autori su dužni da u radu ukažu na finansijske ili bilo koje druge sukobe interesa koji bi mogli da utiču na iznesene rezultate i interpretacije.
Greške u objavljenim radovima
U slučaju da autori otkriju važnu grešku u svom radu po njegovom objavljivanju, dužni su da u što kraćem roku o tome obaveste urednika ili izdavača i da sa njima sarađuju kako bi se rad povukao ili ispravio.
Predavanjem rukopisa redakciji Vojnoistorijskog glasnika autori se obavezuju na poštovanje navedenih obaveza.
OBAVEZE RECENZENATA
Recenzenti su dužni da stručno, argumentovano, nepristrasno i u zadatim rokovima dostave uredniku ocenu naučne vrednosti rukopisa.
Recenzenti ocenjuju radove u odnosu na usklađenost teme rada sa profilom časopisa, relevantnost istraživane oblasti i primenjenih metoda, originalnost i naučnu relevantnost podataka iznesenih u rukopisu, stil naučnog izlaganja i opremljenost teksta naučnim aparatom.
Recenzent koji ima osnovane sumnje ili saznanja o kršenju etičkih standarda od strane autora dužan je da o tome obavesti urednika. Recenzent treba da ukaže na važne objavljene radove koje autori eventualno nisu citirali. On treba da upozori urednika i na bitne sličnosti i podudarnosti između rukopisa koji se razmatra i bilo kojeg drugog objavljenog rada ili rukopisa koji je u postupku recenzije u nekom drugom časopisu, ako o tome ima lična saznanja. Ako ima saznanja da se isti rukopis razmatra u više časopisa u isto vreme, recenzent je dužan da o tome obavesti urednika.
Recenzent ne sme da bude u sukobu interesa sa autorima ili finansijerom istraživanja. Ukoliko osnovano sumnja da je u sukobu interesa, recenzent je dužan da o tome bez odlaganja obavesti urednika.
Recenzent koji sebe smatra nekompetentnim za temu ili oblast kojom se rukopis bavi dužan je da o tome obavesti urednika.
Recenzija mora biti objektivna. Komentari koji se tiču ličnosti autora smatraju se neprimerenim. Sud recenzenata mora biti jasan i potkrepljen argumentima.
Rukopisi koji su poslati recenzentu smatraju se poverljivim dokumentima. Recenzenti ne smeju da koriste neobjavljen materijal iz predatih rukopisa za svoja istraživanja bez izričite pisane dozvole autora, a informacije i ideje iznesene u predatim rukopisima moraju se čuvati kao poverljive i ne smeju se koristiti za sticanje lične koristi.
POSTUPAK RECENZIJE
Primljeni radovi koji po mišljenju glavnog i odgovornog urednika ispunjavaju osnovne uslove po sadržini i formi, podležu anonimnim recenzijama barem dva spoljna recenzenta. Cilj recenzije je da uredniku pomogne u donošenju odluke o tome da li rad treba prihvatiti ili odbiti i da kroz proces komunikacije sa autorima poboljša kvalitet rukopisa.
Izbor recenzenata vrši redakcija. Recenzenti moraju da raspolažu relevantnim znanjima u vezi sa oblašću kojom se rukopis bavi i ne smeju biti iz iste institucije kao autor, niti to smeju biti autori koji su u skorije vreme objavljivali publikacije zajedno (kao koautori) sa bilo kojim od autora podnesenog rada. Recenzenti radova ne dobijaju honorare.
Glavni i odgovorni urednik šalje recenzentima tekst rada bez imena i afilacije autora i drugih podataka na osnovu kojih bi se mogao otkriti identitet autora, kao i recenzentski obrazac koji je usvojila redakcija Vojnoistorijskog glasnika. Obrazac sadrži pitanja na koja recenzent treba da odgovori u vezi originalnosti rada, primenjenog metodološkog postupka, korišćenih izvora i literature i jezika i stila rada. Recenzent daje mišljenje da li rad treba objaviti bez izmena, sa izmenama ili ga ne treba objaviti. Recenzent predlaže kategorizaciju rada (originalni naučni rad, pregledni rad, kratko ili prethodno saopštenje, naučna kritika, odnosno polemika i kritičko izdanje naučne građe). U posebnom delu obrasca recenzent može da iznese primedbe, predloge i sugestije, koje se, nepotpisane, dostavljaju autoru. Pre, tokom i posle postuka recenziranja, identitet autora ostaje nepoznat recenzentima i identitet recenzenata ostaje nepoznat autorima.
Tokom čitavog procesa, recenzenti deluju nezavisno jedni od drugih. Recenzentima nije poznat identitet drugih recenzenata. Ako odluke recenzenata nisu iste (prihvatiti/odbiti), redakcija može da traži mišljenje drugih recenzenata ili može doneti odluku bez dodatnih recenzija.
Tokom postupka recenzije glavni i odgovorni urednik može da zahteva od autora da dostave dodatne informacije (uključujući i primarne podatke), ako su one potrebne za donošenje suda o naučnom doprinosu rukopisa. Urednik i recenzenti moraju da čuvaju takve informacije kao poverljive i ne smeju ih koristiti za sticanje lične koristi.
Redakcija je dužna da obezbedi kontrolu kvaliteta recenzije. U slučaju da autori imaju ozbiljne i osnovane zamerke na račun recenzije, redakcija će proveriti da li je recenzija objektivna i da li zadovoljava akademske standarde. Ako se pojavi sumnja u objektivnost ili kvalitet recenzije, urednik će tražiti mišljenje drugih recenzenata.
RAZREŠAVANjE SPORNIH SITUACIJA
Svaki pojedinac ili institucija mogu u bilo kom trenutku da uredniku ili redakciji prijave saznanja o kršenju etičkih standarda i drugim nepravilnostima i da o tome dostave neophodne informacije/dokaze.
Provera iznesenih navoda i dokaza
● Glavni i odgovorni urednik će u dogovoru sa redakcijom odlučiti o pokretanju postupka koji ima za cilj proveru iznesenih navoda i dokaza.
● Tokom tog postupka svi izneseni dokazi smatraće se poverljivim materijalom i biće predočeni samo onim licima koja su direktno uključena u postupak.
● Licima za koja se sumnja da su prekršila etičke standarde biće data mogućnost da odgovore na iznesene sumnje i prigovore.
● Ako se ustanovi da je zaista došlo do nepravilnosti, proceniće se da li ih treba okarakterisati kao manje ili kao grubo kršenje etičkih standarda.
Manje kršenje etičkih standarda
Situacije okarakterisane kao manje kršenje etičkih standarda rešavaće se u direktnoj komunickaciji sa licima koja su prekršaj učinila, bez uključivanja trećih lica, npr.:
● obaveštavanjem lica odgovornog za nepravilnost da je došlo do manjeg kršenja koje je proisteklo iz nerazumevanja ili pogrešne primene akademskih standarda;
● pismo upozorenja licu koje je je skrivilo manje kršenje etičkih standarda.
Grubo kršenje etičkih standarda
Odluke u vezi sa grubim kršenjem etičkih standarda donosi glavni i odgovorni urednik u saradnji sa redakcijom i, ako je to potrebno, malom grupom stručnjaka. Mere koje će preduzeti mogu biti sledeće (i mogu se primenjivati pojedinačno ili istovremeno):
● objavljivanje saopštenja ili uvodnika u kom se opisuje slučaj kršenja etičkih standarda;
● slanje službenog obaveštenja rukovodiocima ili poslodavcima lica odgovornog za kršenje;
● povlačenje objavljenog rada u skladu sa procedurom opisanom u odeljku Povlačenje već objavljenih radova;
● autorima će biti zabranjeno da tokom određenog perioda šalju radove u časopis;
● upoznavanje relevantnih stručnih organizacija ili nadležnih organa sa slučajem kako bi mogli da preduzmu odgovarajuće mere.
Prilikom razrešavanja spornih situacija redakcija časopisa redakcija se rukovodi smernicama i preporukama Odbora za etiku u izdavaštvu (Committee on Publication Ethics – COPE): http://publicationethics.org/resources/.
POVLAČENjE VEĆ OBJAVLjENIH RADOVA
U slučaju kršenja prava izdavača, nosilaca autorskih prava ili autora, povrede profesionalnih etičkih kodeksa, tj. u slučaju slanja istog rukopisa u više časopisa u isto vreme, lažne tvrdnje o autorstvu, plagijata, manipulacije podacima u cilju prevare, kao i u svim drugim slučajevima grubog kršenja etičkih standarda, objavljeni rad se mora povući. U nekim slučajevima već objavljeni rad se može povući i kako bi se ispravile naknadno uočene greške.
Standardi za razrešavanje situacija kada mora doći do povlačenja rada definisani su od strane biblioteka i naučnih tela, a ista praksa je usvojena i od strane časopisa Vojnoistorijski glasnik: u elektronskoj verziji izvornog članka (onog koji se povlači) uspostavlja se veza (HTML link) sa obaveštenjem o povlačenju. Povučeni članak se čuva u izvornoj formi, ali sa vodenim žigom na PDF dokumentu, na svakoj stranici, koji ukazuje da je članak povučen (RETRACTED).
OTVORENI PRISTUP
Časopis Vojnoistorijski glasnik je dostupan u režimu otvorenog pristupa. Članci objavljeni u časopisu mogu se besplatno preuzeti na sajtu časopisa i koristiti u skladu sa Creative Commons Atribution NonCommercial NoDerivs 4.0 International (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/). U časopisu Vojnoistorijski glasnik postupak predavanja rukopisa, recenzija i objavljivanje radova su besplatni.
SAMOARHIVIRANjE
Časopis Vojnoistorijski glasnik omogućava autorima da finalnu, objavljenu verziju rukopisa u PDF formatu deponuju u institucionalni repozitorijum i/ili nekomercijalne baze podataka ili da ga objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile ne društvenim mrežema za naučnike, kao što su ResearchGate, Academia.edu itd.) i/ili na sajtu institucije u kojoj su zaposleni, a u skladu sa odredbama licence Creative Commons Atribution NonCommercial NoDerivs 4.0 International (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/) u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu. Pri tome se moraju navesti osnovni bibliografski podaci o članku objavljenom u časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija), a mora se navesti i URL adresa na kojoj je članak izvorno objavljen, odnosno identifikator digitalnog objekta – DOI objavljenog članka u formi HTML linka.
AUTORSKA PRAVA
Kada je rukopis prihvaćen za objavljivanje, autori prenose na izdavača sledeća neekskluzivna prava na rukopis, uključujući i dodatne materijale, i sve delove, izvode ili elemente rukopisa:
● pravo da reprodukuje i distribuira rukopis u štampanom obliku, uključujući i štampanje na zahtev;
● pravo na štampanje probnih primeraka, reprint i specijalnih izdanja rukopisa;
● pravo da rukopis prevede na druge jezike;
● pravo da rukopis reprodukuje koristeći fotomehanička ili slična sredstva, uključujući, ali ne ograničavajući se na fotokopiranje, i pravo da distribuira ove kopije;
● pravo da rukopis reprodukuje i distribuira elektronski ili optički koristeći sve nosioce podataka ili medija za pohranjivanje, a naročito u mašinski čitljivoj/digitalizovanoj formi na nosačima podataka kao što su hard disk, CD-ROM, DVD, Blu-ray Disc (BD), mini disk, trake sa podacima, i pravo da reprodukuje i distribuira rukopis sa tih prenosnika podataka;
● pravo da sačuva rukopis u bazama podataka, uključujući i onlajn baze podataka, kao i pravo prenosa rukopisa u svim tehničkim sistemima i režimima;
● pravo da rukopis učini dostupnim javnosti ili zatvorenim grupama korisnika na osnovu pojedinačnih zahteva za upotrebu na monitoru ili drugim čitačima (uključujući i čitače elektonskih knjiga), i u štampanoj formi za korisnike, bilo putem interneta, onlajn servisa, ili putem internih ili eksternih mreža.
Autori zadržavaju pravo da članak prevedu na drugi jezik, da ga koriste u publikacijama koji predstavljaju kompilaciju njihovih radova, da ga koriste u doktorskoj disertaciji ili monografiji, u nekomercijalne svrhe, pod uslovom da navedu da ovo delo predstavlja derivat članka objavljenog u časopisu Vojnoistorijski glasnik. Pri tom se moraju navesti osnovni bibliografski podaci izvornog članka objavljenog u časopisu (autor/i, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija), a mora se navesti i identifikator digitalnog objekta – DOI objavljenog članka u formi HTML linka, odnosno URL adresa na kojoj je članak izvorno objavljen.
Treća lica mogu koristiti članak na način koji nije utvrđen Uređivačkom politikom i odredbama licence Creative Commons license – Attribution NonComercial-NoDerivs 4.0 International. (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/) samo ako za to dobiju pisanu saglasnost izdavača časopisa (zahteve slati na elektronsku adresu redakcije: vig@mod.gov.rs).
ODRICANjE ODGOVORNOSTI
Izneseni stavovi u objavljenim radovima ne izražavaju stavove urednika i članova redakcije časopisa. Autori preuzimaju pravnu i moralnu odgovornost za ideje iznesene u svojim radovima. Izdavač neće snositi nikakvu odgovornost u slučaju ispostavljanja bilo kakvih zahteva za naknadu štete.
